ÇAYIRLI'NIN GENEL COĞRAFYASI VE YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Çayırlı, 39 47’27’ Kuzey enlemi, 40 10’ Doğu boylamları arasında yer almaktadır. İlçe, İl merkezinin doğusunda ve 113 km uzaklıkta bulunmaktadır. Esence dağlarının kuzeyinde, doğu-batı yönünde uzanan ve “Başköy Depresyonu” olarak bilinen çukur sahanın doğu kesimindeki Miadin (Saygılı) düzlüğü içerisinde yer alır. Yaklaşık 33 km kadar bir alan kaplayan bu düzlüğün güney, batı ve kuzeyi 250–300 metre yükseklikteki tepelerle çevrilidir. Çayırlı yaklaşık olarak 1500 metre rakıma sahiptir.
ÇAYIRLI OVASI
Karasu ırmağının batısında yer alan bir çöküntü alanıdır. Batı ve güneybatıdan Esence dağları, kuzeyden de Otlukbeli dağları ile sınırlandırılmıştır. Ovanın genel eğimi kuzeybatıdan güneydoğuya doğrudur. Ovadaki iki önemli akarsu Çayırlı ve Balıklı çayları kaynaklarını Esence dağlarından alıp doğu-batı yönünde akarak Karasu ırmağına kavuşmaktadır. Bu çaylar özellikle ilkbaharda taşıdıkları fazla miktardaki alüvyonlarla ovayı beslemektedirler. Ovanın yakın çevresinde ise Orta ve Üst Miyosen çökelleri (marn, kil, konglomera, kireçtaşı, yer yer linyit damarları -Turnaçayırı civarında- ile jips) yaygınlık gösterir. Bu kesimde bir takım tepe, sırt ve akarsu vadileri bulunmaktadır. Yüzey şekillerindeki bu çeşitlilik nedeniyle Çayırlı ovasını üç bölüme ayırmak mümkündür.
Miadin (Saygılı) düzü adı verilen ilk bölüm, Karasu ırmağından başlayarak batıya doğru Aşağı Çamurdere Köyü yakınlarına kadar uzanmaktadır. Çayırlı Ovasının bu bölümünde genel eğim güneybatı-kuzeydoğu yönündedir ve yer yer % 8’e kadar çıkmaktadır.
Balıklı çayı ile Çayırlı ilçe merkezi arasında doğu-batı yönünde uzanış gösteren oldukça düz ve geniş saha, Çayırlı Ovasının ikinci bölümünü oluşturmaktadır. Verimli tarım alanlarının bu kesimine Çayırlı depresyonu da denilmektedir.
Çayırlı Ovasının üçüncü bölümünü oluşturan ve Harmantepe Düzü adı verilen bu kesim, güneyden Balıklı Çayı, kuzeyden Engice Dağı, batıdan Balıklı sırtları ve doğudan da Karasu Irmağı ile sınırlandırılmaktadır. Genel eğim batı-doğu doğrultusunda yani Karasu Irmağına doğrudur. Eğim değerleri % 1-8 arasında değişmektedir.
Karasu ırmağının batısında yer alan bir çöküntü alanıdır. Batı ve güneybatıdan Esence dağları, kuzeyden de Otlukbeli dağları ile sınırlandırılmıştır. Ovanın genel eğimi kuzeybatıdan güneydoğuya doğrudur. Ovadaki iki önemli akarsu Çayırlı ve Balıklı çayları kaynaklarını Esence dağlarından alıp doğu-batı yönünde akarak Karasu ırmağına kavuşmaktadır. Bu çaylar özellikle ilkbaharda taşıdıkları fazla miktardaki alüvyonlarla ovayı beslemektedirler. Ovanın yakın çevresinde ise Orta ve Üst Miyosen çökelleri (marn, kil, konglomera, kireçtaşı, yer yer linyit damarları -Turnaçayırı civarında- ile jips) yaygınlık gösterir. Bu kesimde bir takım tepe, sırt ve akarsu vadileri bulunmaktadır. Yüzey şekillerindeki bu çeşitlilik nedeniyle Çayırlı ovasını üç bölüme ayırmak mümkündür.
Miadin (Saygılı) düzü adı verilen ilk bölüm, Karasu ırmağından başlayarak batıya doğru Aşağı Çamurdere Köyü yakınlarına kadar uzanmaktadır. Çayırlı Ovasının bu bölümünde genel eğim güneybatı-kuzeydoğu yönündedir ve yer yer % 8’e kadar çıkmaktadır.
Balıklı çayı ile Çayırlı ilçe merkezi arasında doğu-batı yönünde uzanış gösteren oldukça düz ve geniş saha, Çayırlı Ovasının ikinci bölümünü oluşturmaktadır. Verimli tarım alanlarının bu kesimine Çayırlı depresyonu da denilmektedir.
Çayırlı Ovasının üçüncü bölümünü oluşturan ve Harmantepe Düzü adı verilen bu kesim, güneyden Balıklı Çayı, kuzeyden Engice Dağı, batıdan Balıklı sırtları ve doğudan da Karasu Irmağı ile sınırlandırılmaktadır. Genel eğim batı-doğu doğrultusunda yani Karasu Irmağına doğrudur. Eğim değerleri % 1-8 arasında değişmektedir.
İKLİM
Doğu Anadolu bölgesi, karasal bir iklime sahiptir. Kış mevsimi soğuk ve kar yağışlı, yaz mevsimi ise sıcak ve kurak geçer. Sonbahar ve ilkbahar mevsimlerinde yağışlar genelde yağmur olarak düşer. Ülke genelinde olduğu gibi doğu Anadolu Bölgesi de yaz mevsiminde subtropikal yüksek basınç şartlarının etkisi altında bulunmaktadır. Ancak zaman zaman cephesel sağanak yağışlara yer veren kısa süreli hava olayları da görülmektedir. Bölge genelinde en fazla yağış ilkbahar (199 mm) ve kış mevsiminde (70 mm) düşer. En az yağış ise yaz mevsiminde düşmektedir.
Doğu Anadolu bölgesi, karasal bir iklime sahiptir. Kış mevsimi soğuk ve kar yağışlı, yaz mevsimi ise sıcak ve kurak geçer. Sonbahar ve ilkbahar mevsimlerinde yağışlar genelde yağmur olarak düşer. Ülke genelinde olduğu gibi doğu Anadolu Bölgesi de yaz mevsiminde subtropikal yüksek basınç şartlarının etkisi altında bulunmaktadır. Ancak zaman zaman cephesel sağanak yağışlara yer veren kısa süreli hava olayları da görülmektedir. Bölge genelinde en fazla yağış ilkbahar (199 mm) ve kış mevsiminde (70 mm) düşer. En az yağış ise yaz mevsiminde düşmektedir.
SICAKLIK
Çayırlı Meteoroloji istasyonu, deniz seviyesinden 1526 m yüksekte kurulmuş, 1961 yılında faaliyete geçmiş, 1986 yılına kadar sadece yağış rasadı yapmıştır. Çayırlı Meteoroloji istasyonunda yapılmış rasat verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 8.3 C olarak tespit edilmiştir. Yılın kış mevsimi aylarında yıllık ortalama sıcaklık 0 C ‘nin altına düşmektedir. Diğer aylarda ise sıcaklık 0 C ‘nin üzerindedir. En düşük sıcaklık Ocak ayında (-11,7 C ‘nin ) görülür. En yüksek sıcaklık ise Temmuz ayında (+34 C ) görülür. İlçe Aralık-Mart ayları arasını kar örtüsü altında geçirir. İlçede sonbahar ve ilkbahar mevsimleri çok kısa geçer. Bahar mevsimlerinde de kış özellikleri görülür.
Çayırlı Meteoroloji istasyonu, deniz seviyesinden 1526 m yüksekte kurulmuş, 1961 yılında faaliyete geçmiş, 1986 yılına kadar sadece yağış rasadı yapmıştır. Çayırlı Meteoroloji istasyonunda yapılmış rasat verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 8.3 C olarak tespit edilmiştir. Yılın kış mevsimi aylarında yıllık ortalama sıcaklık 0 C ‘nin altına düşmektedir. Diğer aylarda ise sıcaklık 0 C ‘nin üzerindedir. En düşük sıcaklık Ocak ayında (-11,7 C ‘nin ) görülür. En yüksek sıcaklık ise Temmuz ayında (+34 C ) görülür. İlçe Aralık-Mart ayları arasını kar örtüsü altında geçirir. İlçede sonbahar ve ilkbahar mevsimleri çok kısa geçer. Bahar mevsimlerinde de kış özellikleri görülür.
YAĞIŞLAR
Esence Dağlarının kuzeydoğusundaki bir alanda yer alan Çayırlı da uzun yıllar ortalamalarına göre yıllık yağış miktarı 385,2 mm’ dir. Doğu Anadolu Bölgesinde yıllık yağış tutarı 559 mm olduğuna göre bu yörede yıllık yağış tutarı düşüktür. Yıllık toplam yağışın % 50 ye yakın bölümünün ilkbahar mevsiminde düşmesi ve minimum yağışların yaz mevsimine isabet etmesi şeklinde beliren yağış dağılışı göstermesi yönüyle yöre yağış rejimi açısından Akdeniz rejiminin Karasal tipine dâhil olmaktadır. Yörede yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 89 ‘dur. Yağışların kar, dolu, çiğ, cisenti ve sağanak şekillerde olması tarımsal faaliyetleri önemli ölçüde etkiler. Yörede kış mevsimine bağlı yağışlar seyrektir. Buna karşılık ilkbahar ve yaz aylarında şiddetli sağanak yağışlar görülür. Yörede yağışlı günler ve yaz yağışları ile ilişkili olarak görülen dolu yağışları özellikle Nisan-Mayıs ve Haziran aylarında artar. Bu durum tarım alanlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Yörede kar yağışlı gün sayısı ortalama 28 gündür.
Esence Dağlarının kuzeydoğusundaki bir alanda yer alan Çayırlı da uzun yıllar ortalamalarına göre yıllık yağış miktarı 385,2 mm’ dir. Doğu Anadolu Bölgesinde yıllık yağış tutarı 559 mm olduğuna göre bu yörede yıllık yağış tutarı düşüktür. Yıllık toplam yağışın % 50 ye yakın bölümünün ilkbahar mevsiminde düşmesi ve minimum yağışların yaz mevsimine isabet etmesi şeklinde beliren yağış dağılışı göstermesi yönüyle yöre yağış rejimi açısından Akdeniz rejiminin Karasal tipine dâhil olmaktadır. Yörede yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 89 ‘dur. Yağışların kar, dolu, çiğ, cisenti ve sağanak şekillerde olması tarımsal faaliyetleri önemli ölçüde etkiler. Yörede kış mevsimine bağlı yağışlar seyrektir. Buna karşılık ilkbahar ve yaz aylarında şiddetli sağanak yağışlar görülür. Yörede yağışlı günler ve yaz yağışları ile ilişkili olarak görülen dolu yağışları özellikle Nisan-Mayıs ve Haziran aylarında artar. Bu durum tarım alanlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Yörede kar yağışlı gün sayısı ortalama 28 gündür.
